Si Degjojm

DEGJIMI

Degjimi eshte nje nga pese ndjenjat kryesore.Eshte nje proces qe kap dhe u jep kuptim tingujve.Veshi i njeriut eshte zhvilluar plotesisht gjate lindjes dhe i pergjigjet tingujve qe jane shume te uleta,si dhe tingujve qe jane shume te zeshem.Edhe ne miter,foshnjat u pergjigjen tingujve.Aftesia per te degjuar eshte e rendesishme per te qene ne gjendje t'i japim kuptim botes perreth nesh.Pra le te shohim se si funksionojne veshi dhe mekanizmi i degjimit.

Pese pjeset e mekanizmit te degjimit jane:

1.Veshi i jashtem

2. Veshi i mesit

3.Veshi i brendshem

4.Nervi akustik

5.Qendrat e perpunimit akustik te trurit

Veshi i jashtem

Veshi i jashtem perbehet nga bula e veshit,dhe kanali i veshit (kanali i jashtem degjues).Bula- ''veshi'' qe shohim ne sicilen ane te kokes sone -eshte bere nga kerc dhe ind i bute,ne menyre qe te ruaje nje forme specifike,po ne te njejten kohe te jete fleksibel.Pelhura vepron si nje koleksionuesi lekundjeve rreth nesh dhe drejton dridhjet qe mbledh ne kanalin e veshit.Na ndihmon te percaktojme drejtimin dhe burimin e tingullit.

Kanali i veshit eshte rreth nje inc i gjate ne diameter.Shtrihet nga rrotullisja ne daulle (membrana timpatike).Struktura e jashtme e veshit eshte e bere nga kerc dhe mbulohet me lekureqe permbancerumen sekretuese te flokeve dhe gjendrave.Floket dhe dylli parandalojne trupat e huaj,sic jane insektet ose pluhuri,te hyjne ne kanalin degjues.Prane daulleve (membrana timpanike),muri i kanalit akustik behet kockor dhe edhte i mbuluar fort nga lekura.

Veshi i mesem

Veshi i mesem fillon me daulle,e vendosur ne fund te kanalit degjimor.Veshi i mesit permban tre kocka te vockla te quajtur cekici.Keto tre kocka formojne nje lidhje serike nga daullja ne veshin e brendshem.Ndersa valet e zerit takojne daullen,ajo leviz mbrapa dhe me rradhe duke bere qe kockat te levizin.Keshtu vala e zerit shnderrohet ne dridhje mekanike.Ostra e pare ,cekici eshte ngjitur ne kocken e dyte,anvilen,dhe me pas anvilja eshte ngjitur ne kocken e trete,pjesen e peparme.Energjia mekanike trasmetuar permes tre kockave ben qe baza e statorit te leviz brenda dhe jashte ne te njejten frekuence si valet e tingullit qe vijne.

Veshi i mesit eshte vendosur ne nje  pjese te kockes se perkohshme (nje kocke e kafkes ne secilen ane te kokes) dhe eshte e mbushur me ajer.Nje tub i quajtur tubi Eustachian shtrihet nga muri i perparme i veshit te mesem poshte ne pjesen e prapme te hundes dhe fytit (rinofaringu).Ky tub siguron ajrin e jashtem dhe barazon presionin e ajrit ne te dy anet e daulleve (veshin e mesit ne anen e jashtme te veshit.Ne kemi ndjere trumbeten Eustachian te punoje ne ndryshimet ne presionin e ajrit ne veshet tane,gjate pertypjes.

Per shkak te struktures se fytyres dhe kafkes se femijeve,trumbeta Eustachian eshte ne nje pozite mjaft te sheshte midis veshit te mesem dhe faringut te hundes dhe jo poshte,si tek te rriturit.Vendosja e tubit te sheshte tek femijet paraqet rrezik per infeksione qe udhetojne nga rinofaringu deri ne veshin e mesem.

Veshi i brendshem

Veshi i brendshem permban organet shqisore per degjim dhe ekuiliber.Kërmilli (Cochlea), që shërben për transformimin e lëkundjeve mekanike në impulse nervore, dhe labirinti, ose i quajtur organi vestibular, që nuk i shërben dëgjimit por ndjenjës së ekuilibrit. veshi i brendshem eshte i vendosur me thelle ne ashtin temthor dhe ka ndertim shume te nderlikuar me qe ne te , perveq qelizave ndijore qe pranojne ngacmimin e tingullit , ndodhen edhe qelizat ndijore te shqises per drejtpeshimin e veshit.

Qelizat individuale reagojne ndaj frekuencave specifike te zerit,keshtu qe,varesisht nga shpeshtesia e zerit,stimulon vetem qelizat specifike.

Sinjalet perkthehen ne impulse nervore nga keto kapilare.Impulset nervore transmetohem ne tru nga pjesa koklear e nervit degjimor.

Nervi akustik

Nervi akustik transmeton stimuj nga kokerrizmi ne nje stacion ne mes te trurit,berthamen koklear dhe rruge te tjera te trurit qe perfundojne ne korteksin degjimor te trurit.Ne berthamen koklear,fijet nervore nga secili vesh formojne dy rruge.Nje rruge shkon direkt ne kortesin akustik nga njera ane (hemisfere) e trurit.Tjetri kryqezon dhe arrin korteksin akustik ne anen tjeter (hemisferen) e trurit.Si rezultat, cdo hemisfere e trurit merr informacion nga te dy veshet.

Sistemi qendror i degjimit

Sistemi qendror i degjimit merret me perpunimin e informacionit degjimor pasi transmetohet ne tru.Proceset e sistemit qendror te degjimit jane pergjegjes per sjelljet e meposhtme:

Zbulimi i tingullit dhe i drejtimit

Dallim akustik (njohja e dallimeve midis tingujve te ndryshem) Njohja e modeleve te tingujve.

Koha e degjimit (dimensionete degjimit):Analiza e kohes,mbivendosja e kohes,plotesimi i kohes

Ulje ne performancen akustike ne prani te sinjaleve konkurruese akustike

Ulje ne performancen akustike ne prani te sinjaleve degjimore me te ulet(me pak se te plote)